Завичајни музеј Параћин

General information

Ideja o osnivanju muzeja u Paraćinu začeta je davne 1947. godine i uprkos zalaganju nekolicine entuzijasta amatera, nije realizovana sve do 1975. godine. Nedostatak materijalnih sredstava, adekvatnog prostora za čuvanje i izlaganje muzealija kao i stručnog kadra predstavljalo je nepremostivu prepreku.

Tek 1975. godine na inicijativu SO Paraćin doneta je odluka o osnivanju muzeja, i time započinje realizacija ideje stare skoro pola veka. Krajem 1977. godine skromna ali vredna zbirka prikupljenih muzealija smeštena je u jednu od prvih spratnih zgrada u Paraćinu sagrađenu sredinom XIX veka u ulici Maksima Gorkog br. 17, poznatoj kao „Ružićeva kuća“. Osnovu za konstituisanje muzeja predstavljala je arheološka zbirka O.Š. „Radoje Domanović“, koja je nastala predanim zalaganjem nekolicine entuzijasta amatera na čelu sa prof. Momirom Jezdićem. Iako su arheološki predmeti skoro redovno prikupljani bez kriterijuma koje nalaže muzeologija, dužni smo da vrednim entuzijastima odamo priznanje za njihov uporan rad. Vredne zbirke: prirodnjačka, numizmatička a pre svega arheološka tokom godina nažalost znatno su osiromašene ali i takve predstavljale su pouzdan pokazatelj o bogatstvu ovog područja pokretnim i nepokretnim kulturnim dobrima.
Naredne 1978.godine u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture u Kragujevcu, izrađen je projekat adaptacije objekta za potrebe muzeja i odmah se pristupilo njegovoj realizaciji. Radovi na postavci izložbe obavljeni su etapno. U prvoj etapi postavljena je stalna izložba odeljenja za istoriju, a u drugoj su postavljene izložbe odeljenja za arheologiju i etnologiju.
Na dan oslobođenja grada 13. oktobra 1978. godine svečano je otvoren muzej u Paraćinu.
Na osnovu zakona o zaštiti kulturnih dobara u Srbiji, a prema rešenju o utvrđivanju nadležnosti muzeja prema vrstama umetničko-istorijskih dela i prema teritoriji, muzej u Paraćinu je 1990. godine konstituisan kao Zavičajni muzej „Paraćin“ za poslove zaštite umetničko-istorijskih dela za teritoriju opštine Paraćin.
Kroz stalnu muzeološku postavku koja se dopunjuje i menja novim nalazima, posetilac muzeja danas zatiče izložbu koncipiranu tako da na najslikovitiji način pruži celovitu sliku o prošlosti ovoga područja od perioda mlađeg kamenog doba (5200 g.p.n.e.) do prvih posleratnih godina.
Od osnivanja do današnjeg dana Muzej se menjao kroz vreme. Menjalo ga je društvo, političko i ekonomsko okruženje. Najviše su ga, ipak menjali pojedinci radeći u njemu uz želju da u centar promena budete Vi posetioci, Vaše zadovoljstvo i interesovanje.

Danas Zavičajni muzej u Paraćinu poseduje brojne eksponate i studijski materijal sa pratećom muzejskom dokumentacijom raspoređen u okviru odeljenja za arheologiju, istoriju i etnologiju sa brojniom zbirkama.

ODELjENjE ZA ARHEOLOGIJU čine paleontološka zbirka, zbirka za praistorijsku arheologiju i zbirka antičke i srednjevekovne arheologije sa pratećom zbirkom antičke i srednjevekovne numizmatike. Ovo odeljenje vodi računa o preko pedeset registrovanih arheoloških lokaliteta na teritoriji opštine Paraćin, naravno u saradnji sa Arheološkim institutom iz Beograda i Zavodom za zaštitu spomenika kulture iz Kragujevca.

ODELjENjE ZA ISTORIJU čine fond političke istorije (plakati, fotografije i dokumenta) fond privredne istorije (fotografije i dokumentacija paraćinskih zanatlija, fabrika, trgovine i poljoprivrede), fond kulturne istorije (fotografije, plakati i dokumentacija paraćinskih kulturnih društava i institucija), fond vojne istorije (oružje i druga militarija), fond paraćinskog sporta (fotografije, plakati i dokumentacija svih sportskih društava koja su postojala u Paraćinu), fond stare gradske arhitekture (preko 500 razglednica i fotografija starog Paraćina) i na kraju fond moderne numizmatike (skoro potpune zbirke metalnog i papirnog novca kneževine i kraljevine Srbije i Jugoslavije iz svih perioda).

ODELjENjE ZA ETNOLOGIJU čini fond upotrebnih staklenih predmeta (proizvodi srpske fabrike stakla), zatim fond upotrebnih predmeta seoskog i gradskog domaćinstva (keramičko i metalno posuđe, drveni predmeti i alati, predmeti od vune, nošnja, ćilimi) i fond umetničkih slika sa motivima stare seoske arhitekture iz sela paraćinske opštine.

Pored ovih odeljenja u Zavičajnom muzeju u Paraćinu stalno radi konzervatorska radionica i muzejska biblioteka koju čini preko 3000 stručnih naslova i časopisa.

R U Ž I Ć E V A Z G R A D A

Zavičajni muzej u Paraćinu danas ja smešten u „Ružićevoj zgradi“, koju je između 1870 i 1875. godine podigao Petar Ružić, sudija paraćinskog suda i odbornik. Zgrada je sagrađena kao jedan od prvih spratnih objekata u Paraćinu sa elementima neoklasicizma, što je bio čest slučaj sredinom XIX veka u Srbiji.
Petar Ružić, viđeniji građanin varoši paraćinske, bio je veliki zagovornik razvoja prosvete u Paraćinu pa i šire. Tako je na njegov zahtev Ministarstvo prosvete odobrilo otvaranje prve dvorazredne gimnazije u Paraćinu, „Realčice“ 1878. godine.
Ova zgrada u početku namenjena stanovanju u svojoj istoriji često je menjala namenu.
Prvih godina srpsko turskih ratova 1876-1878. godine prostorije ovog zdanja koriste se za smeštaj manje prihvatne bolnice. Prema istorijskim dokumentima nakon ovih ratova u zgradi su bila smeštena neka odeljenja gimnazije kao i ženska zanatska škola, koju je osnovalo dobrovoljno društvo “Kola srpskih sestara“ oko 1910. godine. Čemu je zgrada služila tokom prvog svetskog rata nema podataka. od 1919. godine uprostorije Ružićevog zdanja vraća se škola gde u kontinuitetu boravi do 1929. godine kada zgradu za svoje potrebe preuzima vojska. Nakon drugog svetskog rata zgrada često menja namenu. Koristi se za potrebe vojske, na kratko se u njene prostorije vraća škola, koristi se u stambene svrhe, izvesno vreme u njoj radi i Urbanistički zavod SO Paraćin.
Odlukom Skupštine opštine Paraćin „ Ružićeva zgrada“ 1977. godine dodeljuje se na trajno korišćenje Zavičajnim muzeju, a 27. novembra 1984. godine proglašena je kulturnim dobrom - spomenikom kulture.